Travmatik bir olay yaşadığınızda, beyniniz bunu çoğu zaman sıradan bir anı gibi işleyemez. O anki yoğun duygular, düşünceler, görüntüler, sesler ya da bedensel hisler sanki “donmuş” gibi hafızanızda kalır. Zaman geçse bile, tetikleyici bir durumla karşılaştığınızda kendinizi geçmişteymiş gibi bulabilirsiniz: kalp çarpıntısı, yoğun kaygı, suçluluk ya da öfke aniden yeniden yaşanır. İşte EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing / Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) tam da bu noktada devreye giren, bilimsel temeli güçlü bir terapi yöntemidir. EMDR, beynin doğal iyileşme mekanizmasını harekete geçirerek işlenmemiş anıların sağlıklı şekilde işlenmesini ve geçmişin bugünkü hayatı etkilemesini engellemeyi hedefler.

EMDR’nin Temeli: Adaptif Bilgi İşleme Modeli

EMDR teorisinin dayandığı Adaptif Bilgi İşleme Modeli, beynin öğrenme ve uyum sağlama süreçlerini açıklar.

• Normal koşullarda, yaşadığımız her deneyim beynimiz tarafından işlenir, anlamlandırılır ve diğer anılarla bağlantılı şekilde depolanır.
• Ancak travmatik ya da aşırı rahatsız edici bir deneyim yaşandığında, bu sistem adeta “kilitlenir.” Olayla ilgili bilgi işlenemez ve izole halde kalır.
• Sonuçta, “Ben yetersizim”, “Ben güçsüzüm” gibi olumsuz inançlar gelişir ve kişi her tetikleyici durumda aynı yoğun duyguları yeniden yaşamaya başlar.

Kısacası EMDR’ye göre sorun sadece bugünkü semptomlar değildir; asıl sorun, işlenmemiş ve donmuş şekilde zihinde kalan anılardır.

EMDR Terapisi Nasıl İşler?

EMDR terapisi sırasında kişi, rahatsızlık veren anıya odaklanırken aynı zamanda çift yönlü uyarım alır. Bu genellikle terapistin parmağını sağa sola hareket ettirmesiyle gözlerin ritmik şekilde takip etmesi şeklinde olur. Bazen dokunsal (avuçlara hafif vuruşlar) veya işitsel (kulaklara ritmik ses) uyaranlar da kullanılabilir.

Bu uyarımlar beynin sağ ve sol yarımküresini eşzamanlı aktive eder. Böylece beynin travmayı işleme kapasitesi yeniden devreye girer. EMDR’nin etkisinin, uykunun REM evresinde (rüya gördüğümüz dönem) beynin yaptığı doğal işlemlere benzediği düşünülmektedir.

Sonuç olarak kişi, geçmişi tamamen unutmadan ama farklı bir gözle görmeye başlar. O anı artık yoğun kaygı ya da çaresizlik yaratmaz.

EMDR’nin 8 Aşaması

EMDR terapisi yapılandırılmış bir süreçtir ve genellikle şu aşamalardan oluşur:

1. Geçmişin Belirlenmesi: Danışanın şikayetleri, geçmişteki travmatik anılar ve hedefleri belirlenir.
2. Hazırlık: Danışan sürece hazırlanır, güvenli bir alan oluşturulur.
3. Değerlendirme: Hedef anı, bu anıyla ilişkili olumsuz inançlar, duygular ve bedensel hisler belirlenir.
4. Duyarsızlaştırma: Danışan anıya odaklanırken çift yönlü uyarım uygulanır. Zihnin doğal işlemleme süreci devreye girer.
5. Yerleştirme: Olumsuz inançların yerine pozitif inançlar pekiştirilir. (Örneğin “Ben güçsüzüm” yerine “Elimden geleni yaptım.”)
6. Beden Tarama: Kişi bedeninde hâlâ rahatsız edici bir duyum olup olmadığını fark eder.
7. Kapanış: Seans güvenli bir şekilde sonlandırılır.
8. Yeniden Değerlendirme: Bir sonraki seansta ilerlemeler gözden geçirilir ve gerekirse yeni anılarla çalışılır.

Bu yapılandırılmış süreç sayesinde kişi yalnızca geçmişi işlemlemekle kalmaz, bugünkü semptomları azalır ve gelecekte karşılaşabileceği zorlayıcı durumlara karşı daha güçlü bir bakış açısı kazanır.

EMDR’nin Etkileri

• Travmatik anılara karşı duyarsızlaşma
• Kaygı, korku, suçluluk gibi yoğun duyguların azalması
• Olumsuz inançların yerine sağlıklı inançların yerleşmesi
• Daha güçlü bir benlik algısı
• Kişisel gelişimde ilerleme, daha sağlıklı ilişkiler

Kısacası EMDR sadece belirtileri azaltmakla kalmaz, kişinin kendisine, ilişkilerine ve dünyaya bakışını da dönüştürür.

EMDR Ne Kadar Sürer?

EMDR, “kısa süreli terapiler” arasında kabul edilir. Ancak süresi kişiden kişiye değişir. Çünkü:

• Travmaların sayısı ve yoğunluğu
• Çocukluk yaşantıları
• Güncel yaşam koşulları
• Beynin işleme hızı
  terapi süresini etkiler.

Bazı danışanlar birkaç seans içinde büyük bir rahatlama yaşarken, bazıları için süreç daha uzun olabilir.

EMDR’nin Etkinliği Bilimsel Olarak Kanıtlandı mı?

Evet. Son yıllarda yapılan çok sayıda araştırma EMDR’nin etkinliğini güçlü şekilde desteklemektedir.

• 2019 yılında yapılan bir meta-analiz, EMDR’nin travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) yaşayan bireylerde semptomları belirgin ölçüde azalttığını göstermiştir.
• Ayrıca kaygı, depresyon, özgüven sorunları ve fobiler gibi alanlarda da EMDR’nin etkili olduğu bulunmuştur.
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Amerikan Psikiyatri Birliği ve birçok uluslararası kurum EMDR’yi travma tedavisinde önerilen yöntemler arasında göstermektedir.

  EMDR, travmatik geçmişin gölgesinde yaşayan kişiler için bir çıkış kapısıdır. İşlenmemiş anıları sağlıklı bir şekilde işler, olumsuz inançların yerine sağlıklı bir bakış açısı kazandırır. Böylece kişi yalnızca semptomlarından kurtulmaz, aynı zamanda kendisiyle ve hayatla daha sağlıklı bir ilişki kurar.

✨ Geçmişi değiştiremeyiz, ama geçmişin bugünkü hayatımız üzerindeki etkisini dönüştürebiliriz. EMDR tam olarak bunu sağlar.